Türk Ticaret Kanunu’na Göre Kanuni Yedek Akçeleri Kar Dağıtımında Kullanmanın Koşulları
Kanuni yedek akçelerle kar dağıtımı yapılabilir mi? Anonim şirketlerde yasal yedekler nasıl ayrılır? Yasal yedekler hangi durumlarda kar payı dağıtımında kullanılabilir? Türk Ticaret Kanunu’na göre şartlar ve örneklerle açıklama bu yazımızda.
Anonim şirketlerde kar payı dağıtımı, Türk Ticaret Kanunu (TTK) ile sıkı kurallara bağlanmıştır. Kâr payı dağıtılmadan önce şirketin, kanunen ayrılması zorunlu olan yasal yedekleri ayırması gerekir. Bu düzenleme, şirketin mali yapısını güçlendirmek ve olası risklere karşı koruma sağlamak amacı taşır.
Peki, yasal yedekler hangi koşullarda kar payı dağıtımında kullanılabilir? Bu yazıda TTK’nın ilgili düzenlemelerine dayanarak yasal yedeklerin ayrılma süreci, kullanım şartları ve örnek hesaplamaları inceleyeceğiz.
Yasal Yedeklerin Ayrılması
TTK’nın 519. ve 520. maddelerinde yasal yedekler iki başlıkta düzenlenmiştir:
Genel Yasal Yedek (I. ve II. Tertip)
- Yıllık kârın %5’i, ödenmiş sermayenin %20’sine ulaşıncaya kadar I. tertip yasal yedek olarak ayrılır.
- Ödenmiş sermayenin %20’sini aştıktan sonra ise:
- Pay senedi ihraç primleri,
- Iskat kazançları,
- Pay sahiplerine %5 kâr payı ödendikten sonra kalan kârın %10’u,
tertip yasal yedek olarak eklenir.
Şirketin Kendi Payları İçin Ayrılan Yasal Yedek
- Şirket, iktisap ettiği kendi payları için aynı değerde yasal yedek ayırmak zorundadır (TTK m.520).
- Bu akçeler, ancak payların devri veya yok edilmesi halinde çözülebilir ve o zamana kadar kar payı dağıtımında kullanılamaz.
Yasal Yedeklerin Kullanım Koşulları
TTK m.519/3 uyarınca, yasal yedekler şirket sermayesinin yarısını aşmadıkça sadece şu amaçlarla kullanılabilir:
- Şirket zararlarının kapatılması,
- İşlerin iyi gitmediği zamanlarda işletmeyi ayakta tutmak,
- İşsizliği önlemeye veya hafifletmeye yönelik tedbirler almak.
➡️ Yani, şirket sermayesinin yarısını aşmayan kısım bağlı yedek niteliğindedir ve serbestçe kullanılamaz.
Buna karşılık, sermayenin yarısını aşan kısım artık genel yedek sayılır ve serbestçe kullanılabilir. Şirket genel kurulu, bu kısmı kar payı dağıtımına konu edebilir.
📌 Önemli: Eğer esas sözleşmede yasal yedeklerin kullanımına dair daha ağır bir hüküm varsa (örneğin sermayenin %60’ı şartı), bu hüküm dikkate alınır.
Holding Şirketler İçin İstisna
TTK m.519/4’e göre holding şirketler, diğer anonim şirketlerden farklı olarak, yasal yedeklerini sermayenin yarısını aşmasa bile kar payı dağıtımında kullanabilir. Ancak, kanuni tavanın altına düşülmesi durumunda yeniden yasal yedek ayrılmaya devam edilmelidir.
Örneklerle Açıklama
Örnek 1
- Sermaye: 500.000 TL
- Ödenmiş sermaye: 400.000 TL
- Genel yasal yedek: 220.000 TL
Bu durumda, yasal yedekler sermayenin yarısı olan 250.000 TL’nin altında kaldığı için kar payı dağıtımında kullanılamaz.
Örnek 2
- Sermaye: 500.000 TL
- Genel yasal yedek: 350.000 TL
Burada, sermayenin yarısı olan 250.000 TL’yi aşan 100.000 TL’lik kısım kar payı dağıtımında kullanılabilir.
Örnek 3
- Sermaye: 500.000 TL
- Genel yasal yedek: 350.000 TL
- Esas sözleşmede sınır: Sermayenin %60’ı (300.000 TL)
Bu durumda, ancak 50.000 TL (350.000 – 300.000) kar payı dağıtımında kullanılabilir.
Sonuç
Türk Ticaret Kanunu’na göre anonim şirketlerde kar payı dağıtımı yapılmadan önce yasal yedeklerin ayrılması zorunludur.
- Sermayenin yarısına kadar olan kısım: sadece zarar kapatma veya zor dönemlerde kullanılabilir.
- Sermayenin yarısını aşan kısım: serbestçe kullanılabilir ve kar payı dağıtımına konu olabilir.
- Holding şirketler: bu sınırlamadan muaf tutulmuştur.
Bu nedenle, anonim şirketler kar payı dağıtımı yaparken TTK’nın ilgili hükümlerini ve esas sözleşmedeki özel düzenlemeleri dikkate almak zorundadır.
Kanuni yedek akçelerle kar dağıtımı hakkında daha detaylı bilgi almak ve hizmetlerimizden yararlanmak için bizimle iletişime geçebilirsiniz. 25 yılı aşan uzmanlık, bilgi birikimi ve tecrübemiz ile yanınızdayız. Ayrıca, dilerseniz Kurucumuz Dr. Soner Altaş’ın Ticaret Hukuku alanındaki eserlerine göz atabilir veya Türkiye’nin ilk ve tek Şirketler Hukuku ile Organize Sanayi Bölgeleri Hukuku Bilgi Sistemi olan Tacirsoft Hukuk Bilgi Sistemi’ni yakından inceleyebilirsiniz.
