Ticaret ve Sanayi Odalarının Kuruluşu, Görevleri ve Çalışma Alanları
Sanayi ve ticaret odası kuruluş şartları, odaların görevleri ve çalışma alanları 5174 sayılı Kanun ile belirlenmiştir. Bu yazıda ticaret ve sanayi odalarının kuruluş koşulları, şube ve temsilcilik açma usulleri ile sanayici tanımı ele alınmaktadır.
Ticaret ve sanayi odaları, Türkiye’de ticari hayatın düzenli, etik ve şeffaf bir şekilde yürütülmesini sağlamak amacıyla kurulmuş kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşlarıdır. Odaların kuruluşu, görevleri ve çalışma alanları, 5174 sayılı Kanunun 4 ila 8. maddeleri arasında ayrıntılı olarak düzenlenmiştir.
🔹 Odaların Tanımı ve Amacı
Odalar;
- Üyelerinin ortak ihtiyaçlarını karşılamak,
- Mesleki faaliyetleri kolaylaştırmak,
- Mesleğin genel menfaatlere uygun şekilde gelişmesini sağlamak,
- Üyeleri arasında dürüstlük, güven ve dayanışmayı korumak,
amacıyla kurulan, tüzel kişiliğe sahip kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşlarıdır.
Ayrıca odalar, 5174 sayılı kanunda ve ilgili mevzuatta kendilerine verilen görevleri yerine getirmekle yükümlüdür.
🔹 Odaların Kurulması
Odalar, illerde TOBB’un (Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği) olumlu görüşü üzerine Bakanlık (Ticaret Bakanlığı) kararıyla kurulur.
Oda Kurulma Şartları
Bir ilde oda kurulabilmesi için:
- Ticaret siciline kayıtlı,
- Kanunda belirtilen niteliklere sahip,
- En az 1.000 tacir, sanayici veya deniz ticaretiyle uğraşan kişi tarafından TOBB’a yazılı başvuru yapılması gerekir.
Sanayi Odası Açma Şartı
Müstakil sanayi odası açabilmesi için, o ildeki sanayicilerin yarısından fazlasının yazılı talebi şarttır. Bu durumda mevcut ticaret ve sanayi odası, ticaret (TO) odası adını alır.
Sanayi odasının kurulmasıyla birlikte, mevcut ticaret ve sanayi odasının bir önceki yıl sanayicilerden topladığı aidatların yarısı, yeni sanayi odasına üç ay içinde devredilir.
Bölge Odalarının Kurulması
Birden fazla ili kapsayan bölge odaları, toplam üye sayısının yarısından fazlasının yazılı başvurusu veya ilgili oda meclislerinin üçte ikilik kararı üzerine, TOBB’un görüşü ve Bakanlık kararıyla kurulabilir.
🔹 Sanayici Sayılma Şartları
Aşağıdaki işletmeler sanayici olarak kabul edilir:
- Tezgâh, cihaz veya makine gibi araçlarla hammaddeyi işleyerek yeni ürün üreten işletmeler,
- Yer altı kaynaklarını çıkaran veya işleyen işletmeler,
- Bilişim teknolojisi veya yazılım üretimi yapan işletmeler (en az 10 işçi çalıştırmak koşuluyla).
Sanayici Sayılmayan İşletmeler
Aşağıdaki faaliyetler sanayici kapsamında değerlendirilmez:
- Terziler, lokantalar, fırınlar gibi seri üretim yapmayan işletmeler,
- Su arıtma ve dağıtım tesisleri,
- Tarımsal üretimini kendi işleyen çiftçiler,
- Eğitim amacıyla işletilen üniversite ve meslek lisesi atölyeleri,
- Milli Savunma Bakanlığına bağlı askeri sanayi kuruluşları.
🔹 Deniz TO Kuruluşu
Deniz TO kurmak isteyenlerin ticaret siciline kayıtlı olması ve aşağıdaki alanlarda faaliyet göstermesi gerekir:
- Gemi sahipliği, donatanlık, gemi işletmeciliği,
- Gemi acenteliği, navlun komisyonculuğu, stivedor firmaları,
- Deniz sigortacılığı, deniz ekspertiz ve sürveyörlük,
- Marina ve liman işletmeciliği,
- Balıkçılık, yat turizmi, denizaltı hizmetleri ve deniz sanayi faaliyetleri.
Başvuru sahiplerinin en az %10’unun gemi sahibi olması şarttır.
🔹 Odaların Kuruluş ve Çalışma Alanları
Odaların kuruluş ve çalışma alanı il sınırları ile sınırlıdır. Aynı il sınırları içinde aynı unvanda başka bir oda kurulamaz.
TOBB’un teklifi üzerine oda çalışma alanı, çevre illeri de kapsayacak şekilde genişletilebilir veya daraltılabilir.
🔹 Odaların Şubeleri
İlçelerde oda şubesi kurulabilmesi için belirli sayısal şartlar aranır:
- 1.000 tacir veya sanayici varsa: ticaret ve sanayi odası (TSO) veya TO şubesi,
- 250 sanayici varsa: sanayi odası şubesi,
- 100 deniz taciri varsa: Deniz TO şubesi kurulabilir.
Kuruluş, ilgili oda yönetim kurulunun teklifi ve meclisin kararıyla gerçekleşir.
Şubelerde, yargı gözetiminde seçimle oluşturulan meclis, kendi üyeleri arasından yönetim kurulunu seçer. Odalar, bazı yetkilerini şube meclisine devredebilir.
🔹 Oda Temsilcilikleri
Oda şubesi bulunmayan ilçe, belde, organize sanayi bölgesi veya endüstri bölgelerinde,
oda yönetim kurulunun teklifi ve meclis kararıyla oda temsilciliği kurulabilir.
Temsilcilikler; oda üyesi veya oda personeli arasından belirlenen bir kişi tarafından yürütülür.
Odalar, çalışma alanları dışındaki yerlerde şube veya temsilcilik açamaz.
📌 Sonuç
Odalar, Türkiye’nin ticaret ve sınai üretim yapısında mesleki düzeni, dayanışmayı ve etik ilkeleri koruyan temel kurumlardır. Kuruluş, yetki ve faaliyet alanları; ticaretin güvenli, adil ve sürdürülebilir şekilde yürütülmesi için yasal çerçeve ile net biçimde belirlenmiştir.
Ticaret ve sanayi odası kuruluş şartları daha detaylı bilgi almak ve hizmetlerimizden yararlanmak için bizimle iletişime geçebilirsiniz. 25 yılı aşan uzmanlık, bilgi birikimi ve tecrübemiz ile yanınızdayız. Ayrıca, dilerseniz Kurucumuz Dr. Soner Altaş’ın eserlerine göz atabilirsiniz. İsterseniz Türkiye’nin ilk ve tek Şirketler Hukuku ile Organize Sanayi Bölgeleri Hukuku Bilgi Sistemi olan Tacirsoft Hukuk Bilgi Sistemi’ni de yakından inceleyebilir ve üye olabilirsiniz.
