Tüm Yönleriyle Yeşil OSB : Temel Kriterleri ve Belgelendirmesi (Yeşil OSB Sertifikasyonu)
Yeşil OSB (Kısaca “YeOSB” diyeceğiz), organize sanayi bölgelerinin çevresel sürdürülebilirlik kriterlerine göre tasarlanmış hâlidir. Bu bölgeler klasik OSB’lerden farklı olarak enerji verimliliği, atık-su arıtma, yenilenebilir enerji kullanımı ve karbon emisyonu azaltımı gibi çevreci ilkelere odaklanır. Özetle, YeOSB’ler işletmelere daha az maliyetle çevre dostu üretim imkânı sunan sürdürülebilir sanayi alanlarıdır.
Temel İlkeler: Yenilenebilir enerji kullanımı (güneş, rüzgâr, biyokütle) ile karbon emisyonları azaltılır.
Enerji Verimliliği: İyi izoleli tesisler, verimli makineler ve LED aydınlatma ile enerji tüketimi optimize edilir.
Su ve Atık Yönetimi: Yağmur suyu toplama, ileri atıksu arıtma ve geri dönüşüm uygulamalarıyla su ve hammadde tasarrufu sağlanır.
Karbon Ayak İzi Azaltımı: Sera gazı emisyonu izlenir, düşük-karbon teknolojiler (örn. karbon yakalama) benimsenir.
Türkiye’deki YeOSB Uygulamaları, Örnek Projeler ve Başarı Hikâyeleri
Türkiye’de YeOSB dönüşümü hız kazanıyor. TSE tarafından YeOSB kriterlerini karşılayarak sertifikalandırılan bölgeler arasında Ankara Sanayi Odası 2. ve 3. OSB, Konya OSB, Makine İhtisas OSB, Gebze Güzeller OSB, Bursa-Demirtaş OSB (DOSAB), Başkent OSB ve Nilüfer OSB (NOSAB) gibi örnekler yer alıyor. Bu OSB’lerde atıksu arıtma tesisleri, güneş enerjisi santralleri ve enerji verimliliği projeleri gibi yatırımlar hayata geçiriliyor. Örneğin Sanayi Bakanlığı, OSB’lerde çevreci altyapı için 6,3 milyar TL’lik destek programı açıkladı.
Örnek Başarılar: Ankara 2. ve 3. OSB (Ankara), Konya OSB, Gebze Güzeller OSB, Demirtaş OSB (Bursa), Başkent OSB, Nilüfer NOSAB (Bursa) vb. OSB’ler TSE’den YeOSB sertifikası aldı.
Proje Uygulamaları: Bu OSB’lerde güneş enerjisi santralleri, atıksu arıtma tesisleri ve yeşil altyapı yatırımları hızla hayata geçirildi. Dünya Bankası destekli bir projeyle OSB’lere 250 milyon € kredi ve 6,3 milyar TL altyapı finansmanı sağlanacağı açıklandı.
Sanayiciler için YeOSB’lerin Avantajları
YeOSB’ler, sanayicilere hem çevresel hem de ekonomik açıdan önemli faydalar sunar. Yenilenebilir enerji ve verimlilik önlemleriyle enerji-su maliyetleri azalır. Atık yönetimi ve geri dönüşüm sayesinde işletmeler hammadde tasarrufu yapar, çevresel uyum masrafları düşer. Ayrıca YeOSB sertifikası, AB’nin Yeşil Mutabakat ve karbon düzenlemelerine uyumu kolaylaştırarak firmalara rekabet üstünlüğü kazandırır.
Enerji & Kaynak Verimliliği: Yenilenebilir enerji yatırımları ve tasarruf önlemleri ile enerji-su tüketimi düşer, işletme maliyetleri azalır.
Atık Azaltımı: Atıkların geri dönüştürülmesi ve sanayi simbiyozu uygulamaları ile hem çevresel etki hem de maliyetler azalır.
Yasal Uyum: YeOSB’ler, karbon emisyonu düzenlemeleri ve karbon vergilerine şimdiden uyum sağlayarak ileride yapılacak sınırda karbon düzenlemelerinde avantaj sunar.
Finansman İmkanları: YeOSB sertifikası alan OSB’ler, kalkınma bankaları ve AB fonlarından kredi-hibe desteklerine öncelikli erişim elde eder.
YeOSB’lerdeki Sürdürülebilirlik Uygulamaları
YeOSB’lerde enerji üretimi ve kullanımından atık yönetimine dek pek çok çevre dostu uygulama bulunur. Yenilenebilir enerji (GES/GOP) yatırımları ile elektrik tüketimi temiz kaynaklardan karşılanır. Enerji verimliliği çalışmaları (ısı geri kazanımı, LED aydınlatma vb.) enerji ihtiyacını azaltır. Su yönetimi açısından yağmur suyu hasadı ve ileri arıtma tesisleriyle su tasarrufu sağlanır. Ayrıca atık yönetimi süreçlerinde geri dönüşüm ve yeniden kullanım öne çıkıyor; endüstriyel simbiyoz ile bir fabrikanın atığı diğerinin girdisi haline geliyor. Sonuç olarak bu uygulamalar YeOSB’lerde karbon ayak izinin düşürülmesine hizmet eder.
Yenilenebilir Enerji: OSB içi güneş ve rüzgâr santralleri ile elektrik temiz kaynaklardan üretilir.
Enerji Verimliliği: Verimli makineler, bina izolasyonu, atık ısı geri kazanımı gibi önlemlerle enerji tüketimi azalır.
Su Tasarrufu: Atıksu arıtma tesisleri ve yağmur suyu toplama sistemleri ile su tüketimi kontrol altına alınır.
Döngüsel Atık Yönetimi: Sanayi atıkları geri dönüştürülür; atıklar yeni üretim süreçlerinin hammadde girdisi olur.
Karbon Yönetimi: Karbon emisyonları ölçülüp izlenir, düşük-karbon teknolojiler (örneğin karbon yakalama) teşvik edilir.
Teşvikler, Destek Programları ve Yatırım Kolaylıkları
Türkiye’de YeOSB ve sanayicilere yönelik kapsamlı teşvik paketleri bulunuyor. Sanayi Bakanlığı-Dünya Bankası ortaklığında yürütülen Türkiye Yeşil Sanayi Projesi’ne 450 milyon $ kaynak ayrıldı; TÜBİTAK-TEYDEB bu kapsamda 175 milyon $’lık geri ödemeli destek sağlıyor. KOSGEB’in Yeşil Sanayi Destek Programı ise sanayicilere güneş enerjisi yatırımları için 14 milyon TL’ye kadar %60, temiz/döngüsel ekonomi projeleri için 4 milyon TL’ye kadar %70 hibe sunuyor. OSB’lerde altyapı yenileme ve temiz enerji yatırımları için de Dünya Bankası destekli 250 milyon € kredi ve 6,3 milyar TL’lik ek finansman hazırlandı. Ayrıca 2023 tarihli yasal düzenleme ile YeOSB kriterlerini karşılayan projeler Bakanlıkça öncelikli değerlendiriliyor.
TÜBİTAK-KOSGEB Yeşil Sanayi Projesi: 450 milyon $’lık destekle sanayide yeşil dönüşüm finanse ediliyor; TÜBİTAK-TEYDEB 175 milyon $’lık destek sunuyor.
KOSGEB Hibeleri: Sanayi KOBİ’leri güneş enerjisi yatırımları (%60 hibe) ve döngüsel ekonomi projeleri (%70 hibe) için çağrılar açtı.
OSB Altyapı Kredisi: OSB’lere 250 milyon € kredi ve 6,3 milyar TL hibe desteği sağlandı.
Yatırım Teşvikleri: Kanun değişikliği, YeOSB kriterlerini karşılayan projelere devlet politikalarında öncelik verdi.
Gelecekte YeOSB’lerin Yeri ve Önemi
YeOSB’ler, Türkiye sanayi politikasında merkezî bir rol oynamaya hazırlanıyor. Ülkemizin 2053 net sıfır emisyon hedefi ve AB Yeşil Mutabakatı uyum süreci, sanayide yeşil dönüşümü zorunlu kılıyor. OSBÜK Başkanına göre OSB’lerin yenilenebilir enerji kapasitesi şimdiden 1282 MW’a ulaştı ve 2030’a kadar iki katına çıkarılması hedefleniyor. 2023’te yapılan düzenleme ile YeOSB projeleri Kalkınma Planı ve benzeri stratejilerde önceliklendirilecek hale geldi. Tüm bu adımlar, YeOSB’leri sürdürülebilir sanayinin lokomotifi konumuna taşıyarak Türkiye sanayisinin gelecekteki rekabetçiliğini ve çevre dostu üretimini güvence altına alacak.
2053 Karbon Nötr Hedefi: Küresel iklim hedefleri doğrultusunda sanayide emisyon azaltımı kaçınılmaz hale geldi.
AB Uyum Politikaları: Yeşil Mutabakat ve karbon düzenlemesi ile OSB’lerin çevreci yatırımları rekabet avantajı sağlayacak.
Stratejik Planlama: OSBÜK ve Bakanlık, 2030’a kadar OSB’lerdeki yenilenebilir enerji kapasitesini iki katına çıkarmayı planlıyor.
Yasal Düzenlemeler: Kanunla YeOSB kriterlerini sağlayan projelere öncelik tanındı.
Vizyon: YeOSB’ler, çevre dostu üretim ve sürdürülebilir sanayi politikalarının çekirdeğini oluşturacak.
Yararlanılan Kaynaklar:
Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
Organize Sanayi Bölgeleri Üst Kuruluşu
Türk Standartları Enstitüsü
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme İdaresi Başkanlığı
YeOSB Belgelendirme Süreci : TSE YeOSB Sertifikasyon Sistemi
Sistemin Hedefi ve Temelleri
TSE, YeOSB Sertifikasyon Sistemini; OSB’lerin Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları çerçevesinde “Sürekli Gelişim” prensibiyle uluslararası standartlara ulaşmasını sağlamak amacıyla Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı işbirliğiyle hayata geçirdiği bir sistemdir .
Değerlendirme dört ana başlıkta yapılır: OSB Yönetimi, Ekonomik, Çevresel ve Sosyal Performans .
Ön Koşullar – Başvuru Öncesi Gereklilikler
OSB’lerin başvuru için yerine getirmesi gereken ön koşullar arasında şunlar yer alır:
- Faaliyette en az bir firmanın bulunması,
- Atıksuların tümünün arıtılması,
- Kömür kullanımından kaçınılması,
- OSB’nin ISO 14001 ve ISO 50001 standartlarına sahip veya başka akredite kuruluştan bu belgelere sahip olması,
- İklim değişikliği ve sürdürülebilirlik takibi için bir birim kurulması ve yetkin personel istihdam edilmesi,
- En az “Sıfır Atık Belgesi” temel seviyesine sahip olunması .
Performans Göstergeleri ve Belgelendirme Süreci
4 ana başlık (Yönetim, Ekonomik, Çevresel, Sosyal) altında 40 adet performans göstergesi öngörülmüştür .
Başvuru, TSE’nin çevrimiçi platformu olan MEYDİP üzerinden yapılır. TSE, OSB’yi kriterlere göre denetler, eksik belgeye 1 aya kadar ek süre verilir ve belgelendirme 3 yıl geçerlidir .
Tasarım Sertifikası Yükümlülüğü
1 Ocak 2025 sonrası kurulan veya alan genişletmesi yapan OSB’ler için, YeOSB Tasarım Sertifikası almak zorunludur .
Bu sertifika; OSB’lerin kuruluş aşamasında sürdürülebilir altyapıyla ilerlemesini sağlar.
Sınıflandırma – Puan Sistemine Göre
Değerlendirme 100 puan üzerinden yapılır; puana göre sertifika düzeyleri belirlenir:
Platin: ≥ 85
Altın: 70–85
Gümüş: 55–70
Bronz: 40–55
Belge Yok: < 40 .
Ek Bilgi ve Süreç Detayları
Başvuru süreci için önce “YeOSB Bilgi Talep Formu”nun gönderilmesi gerekir; belge süresi yaklaşık 4 aydır .
TSE, kriterleri ve süreçleri tanıtmak üzere OSB yöneticilerine bilgilendirme toplantıları düzenlemiştir. Amaç; OSB’lerin yeşil ekonomiye entegrasyonunu hızlandırmaktır.
Detaylı bilgi için TSE’nin Yeşil OSB Sertifikasyonu Sistemi’ni ziyaret edebilirsiniz.
Yeşil OSB hakkında daha detaylı bilgi almak ve hizmetlerimizden yararlanmak için bizimle iletişime geçebilirsiniz. 25 yılı aşan uzmanlık, bilgi birikimi ve tecrübemiz ile yanınızdayız. Ayrıca, dilerseniz Kurucumuz Dr. Soner Altaş’ın Ticaret Hukuku alanındaki eserlerine göz atabilir veya Türkiye’nin ilk ve tek Şirketler Hukuku ile Organize Sanayi Bölgeleri Hukuku Bilgi Sistemi olan Tacirsoft Hukuk Bilgi Sistemi’ni yakından inceleyebilirsiniz.
