Kooperatife Türk Medeni Kanunu Uyarınca Yönetim Kayyımı ve Temsil Kayyımı Atanması
Kooperatife kayyım atanması, Türk Medeni Kanunu (TMK) hükümleri çerçevesinde düzenlenen bir uygulamadır. Özellikle kooperatifin zorunlu organlarının oluşturulamaması veya görev yapamaması durumlarında gündeme gelir. Bu yazıda, kooperatife yönetim ve temsil kayyımı olarak atama yapmanın hukuki dayanaklarını, atanma sebeplerini, kayyımın görev ve yetkilerini, sona erme durumlarını ve sorumluluklarını detaylıca inceleyeceğiz.
Kayyımlık Müessesesi Nedir?
TMK’nın 403. maddesine göre kayyım, belirli işleri görmek veya malvarlığını yönetmek üzere atanır. Kayyımlık üç başlık altında düzenlenmiştir:
- Temsil kayyımlığı
- Yönetim kayyımlığı
- İradî kayyımlık (isteğe bağlı kayyım)
Kooperatife Yönetim ve Temsil Kayyımı Olarak Atama Yapmanın Sebepleri
Temsil Kayyımı (TMK m.426)
Sulh hukuk mahkemesi, şu hallerde temsil kayyımı olarak atama yapabilir:
- Ergin kişinin sağlık, bulunamama veya benzeri sebeplerle ivedi işlerini görememesi,
- Yasal temsilci ile küçük veya kısıtlı menfaatlerinin çatışması,
- Yasal temsilcinin görevini yerine getirmesine engel bulunması.
Kooperatifler açısından, özellikle temsilcinin görevini yapmasına engel bulunması hali önem taşır.
Yönetim Kayyımı (TMK m.427)
Vesayet makamı, yönetimi kimseye ait olmayan mallar veya organlardan yoksun kalan tüzel kişiler için yönetim kayyımı atar. Kooperatiflerde bu durum genellikle şu hallerde ortaya çıkar:
- Genel kurulun toplanamaması,
- Yönetim kurulunun seçilememesi,
- Yönetim kurulu üyeliklerinde boşlukların giderilememesi.
Ancak, yönetim kurulu üyelerinin görev süreleri dolduğunda kooperatif kendiliğinden “organsız” sayılmaz. Bu üyeler, yeni yönetim seçilene kadar zorunlu işlere devam etmekle yükümlüdür.
Kayyım Talebinde Bulunulacak Mahkeme
Her ne kadar TMK’da sulh hukuk mahkemesi yetkili görünse de, kooperatife yönetim ve temsil kayyımı talebi mutlak ticari dava niteliğindedir. Bu nedenle görevli mahkeme:
- Asliye ticaret mahkemesi,
- Asliye ticaret mahkemesi bulunmayan yerlerde asliye hukuk mahkemesidir.
Mahkeme, kooperatif merkezinin bulunduğu yerde yetkilidir.
Kayyımın Görev ve Yetkileri
- Kayyımın görevlendirilmesi, kooperatifin fiil ehliyetini ortadan kaldırmaz.
- Kayyımın görev süresi ve ücreti mahkeme tarafından belirlenir.
- Kayyım, yalnızca malvarlığının korunması ve yönetimi için gerekli işleri yapabilir.
- Bunun dışındaki işler için temsil olunanın izni veya mahkeme kararı gerekir.
Kayyımlığın Sona Ermesi
- Temsil kayyımlığı, verilen işin bitmesiyle sona erer.
- Yönetim kayyımlığı, atanma sebebinin ortadan kalkması veya kayyımın görevden alınmasıyla sona erer.
- Mahkeme gerekli görürse, kayyımlığın sona erdiğini ilan eder.
Kayyımın Sorumluluğu
Kayyım, görevini yerine getirirken iyi bir yöneticiden beklenen özeni göstermekle yükümlüdür. Aksi halde kooperatife verdiği zarardan sorumlu olur.
- TMK m.467: Kayyım kusurlu davranışından doğan zararı tazmin eder.
- TMK m.468: Devlet, kayyımın tazmin edemediği zararlardan da sorumludur ve sonrasında kusurlu kişiye rücu eder.
- Tazminat davaları için özel 1 yıllık zamanaşımı süresi öngörülmüştür.
Kooperatife yönetim veya temsil kayyımı olarak dışarıdan bazı kişilerin atanması, zorunlu organların görev yapamaması veya oluşmaması durumunda gündeme gelir. Ancak yönetim kurulu üyelerinin görev süresinin dolması tek başına kayyım talebi için yeterli değildir. Bu gibi durumlarda, öncelikle genel kurulun toplanması ve yeni yönetim kurulunun seçilmesi gerekir. Kayyım görevlendirme ise en son çare olarak uygulanır.
Kooperatife kayyım atanması hakkında daha detaylı bilgi almak ve hizmetlerimizden yararlanmak için bizimle iletişime geçebilirsiniz. 25 yılı aşan uzmanlık, bilgi birikimi ve tecrübemiz ile yanınızdayız. Ayrıca, dilerseniz Kurucumuz Dr. Soner Altaş’ın Ticaret Hukuku alanındaki eserlerine göz atabilir veya Türkiye’nin ilk ve tek Şirketler Hukuku ile Organize Sanayi Bölgeleri Hukuku Bilgi Sistemi olan Tacirsoft Hukuk Bilgi Sistemi’ni yakından inceleyebilirsiniz.
