Sermayenin Korunması İlkesi Bağlamında Anonim ve Limited Şirkette Ayni Sermaye Hakkında Gerçeğe Aykırı Beyanlar ve Bunun Yaptırımları
Sermayenin korunması ilkesi ve sorumluluk, anonim ile limited şirketlere hakim olan en önemli ilke ve konulardan birisidir. Bu ilke uyarınca, şirkete konulan sermaye ortaklara iade edilmez, alacaklılara tehlikeye düşürecek şekilde eksilemez, azaltılamaz. Bu ilke, geniş anlamıyla, şirketin mal varlığının eksiksiz olarak korunması şeklinde de ifade edilir.
Anonim ve limited şirketlere nakdi sermayenin yanı sıra ayni sermaye de konulabilir. Ancak 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (TTK), sermayenin eksiksiz oluşmasını ve korunmasını sağlamak için sıkı kurallar getirmiştir. Bu çerçevede, ayni sermaye değerlemesinde yapılacak yolsuzluklar hem hukuki hem de cezai sorumluluk doğurur.
Bu yazımızda, TTK’ya göre ayni sermayeye ilişkin gerçeğe aykırı beyanda bulunma halleri ve bu durumlarda uygulanacak yaptırımları ele alıyoruz.
Ayni Sermaye Nedir?
TTK’nın 127. maddesine göre şirketlere yalnızca nakit değil; taşınır, taşınmaz, fikri mülkiyet hakları, alacaklar, paylar ve devredilebilir her türlü ekonomik değeri olan varlıklar ayni sermaye olarak konulabilir. Ancak kişisel emek, hizmet edimleri, ticari itibar ve vadesi gelmemiş alacaklar sermaye olarak kabul edilmez.
Anonim şirketlerde TTK m.342, limited şirketlerde ise TTK m.581 uyarınca, sermaye olarak getirilecek varlıkların:
- Nakden değerlendirilebilir,
- Devrolunabilir,
- Üzerlerinde sınırlı ayni hak, haciz veya tedbir bulunmayan malvarlığı unsurları olması gerekir.
Gerçeğe Aykırı Beyan Halleri (TTK m.551)
Ayni sermaye değerlemesinde yapılan yolsuzluklar dört başlık altında incelenir:
Emsaline Oranla Yüksek Değer Biçilmesi
Ayni sermaye, objektif ve tarafsız bir emsal karşılaştırmasıyla değerlenmelidir. Örneğin, değeri 1 milyon TL olan bir taşınmaza 2 milyon TL değer biçilmesi yolsuzluk kapsamına girer.
Niteliğin Farklı Gösterilmesi
Varlığın özelliklerinin yanlış tanıtılmasıdır. Örneğin;
- Depo olarak kullanılan binayı üretim tesisi gibi göstermek,
- Eski makineleri yeni teknolojiymiş gibi sunmak,
- Düşük kaliteli malzemeyi birinci sınıf olarak beyan etmek.
Durumun Farklı Gösterilmesi
Varlığın konumu veya fiziki şartlarının gerçeğe aykırı sunulmasıdır. Örneğin;
- İmar planında yeşil alan olan arsayı imarlı arsa gibi göstermek,
- Kat izni olmayan arsada daha fazla kat izni varmış gibi değerlendirmek.
Diğer Yolsuzluklar
Kuruluş belgeleri ve sözleşmelerde gerçeğe aykırı düzenleme yapmak, bedelsiz pay verilmesi, kuruluş giderlerinin olduğundan yüksek gösterilmesi, uzman bilirkişiye başvurulmaması da bu kapsamdadır.
Hukuki Sorumluluklar
TTK m.551’e göre, ayni sermaye değerlemesinde yolsuzluk yapanlar şirket, ortaklar veya alacaklıların uğradığı zarardan sorumludur.
- Davacılar: Şirket, ortaklar ve şartları varsa alacaklılar.
- Davalılar: Kurucular, yönetim kurulu üyeleri, müdürler, değerleme bilirkişileri, hatta bu yolsuzluğa katkı sağlayan avukat veya resmi yetkililer.
- Yetkili Mahkeme: Şirket merkezinin bulunduğu yerdeki Asliye Ticaret Mahkemesi.
- Zamanaşımı: Fiilin işlendiği tarihten itibaren 5 yıl.
Cezai Sorumluluklar
Türk Ticaret Kanunu (TTK m.562/10)
Ayni sermaye değerlemesinde:
- Emsaline oranla yüksek fiyat biçenler,
- Niteliği veya durumu farklı gösterenler,
- Başka şekilde yolsuzluk yapanlar,
en az 90 gün adli para cezası ile cezalandırılır.
Türk Ceza Kanunu (TCK m.164)
Anonim ve limited şirketin kurucuları, ortakları, yöneticileri, temsilcileri veya tasfiye memurları; kamuya yapılan beyanlarda veya raporlarda gerçeğe aykırı bilgi verirse,
- 6 aydan 3 yıla kadar hapis veya
- 1000 güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.
Sonuç
Anonim ve limited şirketlerde ayni sermaye uygulaması ciddi hukuki ve cezai sorumluluklar doğurur. Şirket kuruluşunda veya sermaye artırımlarında değerleme işlemleri şeffaf, objektif ve mevzuata uygun yapılmalıdır. Aksi halde hem kurucular hem yöneticiler hem de değerleme yapan uzmanlar sorumluluk altına girer.
Sermayenin korunması ilkesi ve sorumluluk hakkında daha detaylı bilgi almak ve hizmetlerimizden yararlanmak için bizimle iletişime geçebilirsiniz. 25 yılı aşan uzmanlık, bilgi birikimi ve tecrübemiz ile yanınızdayız. Ayrıca, dilerseniz Kurucumuz Dr. Soner Altaş’ın Ticaret Hukuku alanındaki eserlerine göz atabilir veya Türkiye’nin ilk ve tek Şirketler Hukuku ile Organize Sanayi Bölgeleri Hukuku Bilgi Sistemi olan Tacirsoft Hukuk Bilgi Sistemi’ni yakından inceleyebilirsiniz.
