Geçici İlmühaber Nedir? Hangi Paylar İçin Çıkarılabilir?
İlmühaber ne zaman çıkarılır sorusunu cevaplamak için, öncelikle ilgili mevzuata kısaca göz atmamız gerekir.
Eski Ticaret Kanunu : Nama Yazılı İlmühaber ve Hamiline Yazılı İlmühaber
Bildiğiniz gibi, mülga 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu (ETK), anonim şirketlerin çıkardığı “İlmühaberler” hakkında detaylı düzenlemeler içeren 411’inci maddesinde şu hükümlere yer verilmiştir: Nama yazılı hisse senetleri yerine geçmek üzere çıkarılan ilmühaberlerin nama yazılı olması gerekmektedir. Bunların devri, nama yazılı hisse senetlerinin devrine ilişkin hükümlere tabidir. Hamiline yazılı hisse senetleri yerine düzenlenen ilmühaberler ise ancak alacak devri hükümlerine göre devredilebilir. Ancak bu devir işlemi, ilmühaberin şirkete bildirildiği tarihten itibaren geçerlilik kazanır.
Bu maddeyle, ilmühaberlerin hem nama hem de hamiline yazılı hisse senetlerinin yerini tuttuğu açıkça ifade edilmiştir. Danıştay ve Vergi İdaresi de bu hükümleri temel alarak, ilmühaberlerin hisse senetleri ile eşdeğer olduğunu kabul etmiştir.
6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu : Hamiline Yazılı Pay Senetleri Yerine İlmühaber
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 486. maddesinin ikinci fıkrasında “Pay senedi bastırılıncaya kadar ilmühaber çıkarılabilir. İlmühaberlere, nama yazılı pay senetlerine ilişkin hükümler kıyas yoluyla uygulanır.” hükmü bulunmaktadır.
Bu hüküm, ETK’daki düzenlemelerden farklı olarak, ilmühaberlerin sadece geçici bir süre için ve sadece hamiline yazılı paylar için kullanılabileceğini öngörmüştür. Nama yazılı pay senetleri için ise ilmühaber çıkarılmasına izin verilmemiştir ve bu konuda ayrı bir düzenleme yapılmamıştır.
Neden Sadece Hamiline Yazılı Pay Senetleri Yerine Geçmek Üzere İlmühaber Çıkarılabilir?
TTK’nın 486. maddesi ve gerekçesi incelendiğinde, Yasa Koyucu’nun aslında pay senetlerinin çıkarılmasını teşvik ettiği ve ilmühaberlerin sadece geçici bir çözüm olarak ve özellikle hamiline yazılı pay senetleri için düşündüğü anlaşılmaktadır.
Örneğin, anonim şirketin nakden taahhüt edilen paylarının tescil edilmesinden sonra en az yüzde yirmisi ödenirken, geri kalan kısmının tescilini izleyen yirmidört ay içinde ödenmesi gerektiğini belirten 344. madde gibi.
İlmühaberler En Fazla Kaç Ay Süreyle Çıkarılabilir?
Bu durum, hamiline yazılı payların tamamının ödenmesi ve şirketin tescil edilmesinden 24 ay sonra gerçekleştiği için, 486. madde bu süreye üç ay daha ekleyerek, hamiline yazılı payların senede bağlanmasını ancak 27 ay sonra mümkün kılmaktadır.
Öte yandan, nama yazılı pay senetleri için böyle bir koşul aranmamaktadır ve bu senetlerin şirketin tescilinden hemen sonra çıkarılması mümkündür. Bu yüzden, Yasa Koyucu, hamiline yazılı pay senedi sahiplerinin bu süre zarfında hisse senetlerinin ortaklık belgesi olarak ilmühaber almasına izin vermiştir, ancak bu zorunlu değildir.
6102 sayılı TTK’nın bu düzenlemesi, ilmühaberlerin nama yazılı pay senetlerine uygulanamayacağı ve sadece hamiline yazılı pay senetleri için geçerli olacağı görüşünü desteklemektedir.
İlmühaberlerin Vergi İstisnalarından Yararlanması
Bu görüş doğrultusunda, 1 Temmuz 2012 tarihinden sonra çıkarılan nama yazılı ilmühaberlerin Gelir Vergisi Kanunu ve Katma Değer Vergisi Kanunu’nda hisse senetleri için getirilen istisnalardan faydalanamayacağını düşünmekteyiz. Ancak, ETK’da açıkça düzenlendiği için, bu tarihten önce çıkarılan ilmühaberlerin geçerli olduğunu kabul etmek gerekir.
Öte yandan, Vergi İdaresi’nin 232 seri no’lu Gelir Vergisi Genel Tebliği’nde, ilmühaberlerin anonim şirketler tarafından hisse senetleri yerine geçmek amacıyla çıkarılan menkul kıymetler olduğunu belirterek, ilmühaber sahiplerine genel kurul toplantılarına katılma, oy kullanma ve kar payı alma gibi haklar tanındığını ifade etmiştir.
Ancak ilmühaberlerin, hisse senetleri düzenlendikten ve ortaklara teslim edildikten sonra geçerliliğini kaybettiğini de belirtmiştir. Dolayısıyla, ilmühaberlerin elden çıkarılmasından doğan kazançların vergilendirilmesinde, hisse senetlerinin elden çıkarılmasından doğan kazançların vergilendirilmesine ilişkin hükümlerin uygulanması gerektiğini vurgulamıştır.
Nama Yazılı Pay Senetleri Yerine Geçmek Üzere İlmühaber Çıkarılamaz.
Bu bağlamda, ilmühaberlerin sadece geçici bir çözüm olarak ve hamiline yazılı paylar için kullanılması gerektiği, nama yazılı pay senetleri için bu tür bir belgenin kullanılmaması gerektiği kanısındayız.
İlmühaber ne zaman çıkarılır sorusu hakkında daha detaylı bilgi ve uzman desteği için bizimle iletişime geçebilirsiniz. Ticaret Hukuku ve Şirketler Hukuku alanında 25 yılı aşan uzmanlık, bilgi birikimi ve tecrübemizle hizmetinizdeyiz.
